2022 թ. հուլիսի 1-ից ուժի մեջ մտած ՀՀ քրեական դատավարության նոր օրենսգրքում ամրագրված է, որ քրեական վարույթի նպատակն է արդյունավետորեն բացահայտել ենթադրյալ հանցանքները՝ անձի իրավունքներն ու ազատությունները երաշխավորելով: Ոչ ոք չի կարող ենթարկվել խոշտանգման կամ անմարդկային վերաբերմունքի, նաև արգելված է տեղեկություններ ստանալ սովի, ուժասպառության, դեղերի օգտագործման կամ այլ անօրինական միջոցների կիրառմամբ: Ֆիզիկական հարկադրանքը թույլատրվում է միայն այն դեպքում, երբ անձը չի ենթարկվում օրինական կարգադրությանը, և այդ միջամտությունը պետք է լինի անհրաժեշտ նվազագույնը:

Նոր օրենսգիրքը երաշխավորում է, որ ցանկացած ձերբակալված անձ ունի փաստաբանի մասնակցությամբ իրավաբանական օգնություն ստանալու իրավունք, իսկ իրավապահ մարմինը պարտավոր է չխոչընդոտել փաստաբանի ներկայությունը: Կողմերի հավասարությունն ու մրցակցությունը, պատշաճ ապացուցման և դատական պաշտպանության իրավունքը նույնպես արտացոլված են օրենսգրքում, ինչը կարևոր երաշխիք է խոշտանգումների և լիազորությունների չարաշահման դեմ:

Ինչ անել իրավապահների չարաշահման դեպքերում

Եթե քաղաքացուն թվում է, որ ոստիկանությունն անցել է իր լիազորությունների սահմանը կամ կիրառել է խոշտանգումներ, նա ունի հետևյալ հիմնական քայլերը.

1. Փաստաթղթավորել դեպքը – հնարավորինս արագ հավաքեք բոլոր հնարավոր ապացույցները (տեսաձայնագրություն, վկաների տվյալներ, բժշկական փաստաթղթեր):

2. Կապ հաստատել փաստաբանի հետ – ըստ օրենսդրության՝ ձերբակալված անձը ունի փաստաբանի հետ անհապաղ կապ հաստատելու իրավունք:

3. Դիմել իրավապահ հսկող մարմիններին – կարող եք բողոքարկել վարույթն իրականացնող մարմնի գործողությունները դատախազությանը կամ այլ վերադաս մարմիններին:

4. Դիմել Մարդու իրավունքների պաշտպանին – պաշտպանի գրասենյակը կարող է իրականացնել անկախ քննություն և միջնորդել համապատասխան մարմիններին:

5. Հրաժարվել ապօրինի ցուցմունքներից – քրեական դատավարության օրենքը արգելում է բռնության կամ խաբեության միջոցով ձեռք բերված ապացույցների օգտագործումը, ուստի փաստաբանը կարող է միջնորդություն ներկայացնել դրանք անթույլատրելի ճանաչելու համար: